In het interessante en prachtig geschreven boek Musicophilia onderzoekt Oliver Sacks de kracht van muziek aan de hand van de individuele ervaringen van patiënten, musici en gewone mensen – van een man die door de bliksem wordt getroffen en op tweeënveertigjarige leeftijd plotseling wordt geïnspireerd om pianist te worden, tot kinderen met het Williams syndroom die hypermuzikaal zijn vanaf hun geboorte; van mensen met amusia, voor wie een symfonie klinkt als het gerammel van potten en pannen, tot een man wiens geheugen slechts zeven seconden bestrijkt – voor alles behalve muziek. Beluister ook een lezing van hem over dit boek.

Maartje de Lint studeerde klassieke zang en opera en stond op binnen- en buitenlandse podia. Ze ontdekte dat haar stem speciaal bij mensen met geheugenproblemen een bijzondere vitaliserende en positieve uitwerking had. Na onderzoek hoe ze haar stem en zingen in het algemeen kon inzetten om zoveel mogelijk mensen te helpen werd in 2021 Zingen in de Zorg geboren: Educatie en advies voor zingende zorg bij dementie volgens de beproefde BASE-methode. Maartje biedt een opleiding tot zorgzanger v/m/x aan voor zang- en zorgprofessionals. Een ander initiatief van haar zijn Zing-Cirkels. Zingen werkt vitaliserend en maakt spanning vrij. Emoties kunnen weer stromen en zo ontstaat ruimte voor plezier, verbinding en contact. Zingen activeert de door de dementie verborgen gebieden in het brein en brengt de mens weer tevoorschijn.

In het boek Verpleeg Thuis schrijft verpleegkundige Teun Toebes over de pijnlijke systemen die in de zorg en samenleving heersen voor mensen met dementie, hoe weinig zeggenschap ze vaak hebben over hun eigen leven en hoe we dit kunnen veranderen. Zijn boek heeft mijn ogen geopend. Tot ik het las zag ik een bezoek aan iemand met dementie in een verpleeghuis als een redelijk moeilijke opgave. Nu denk ik als ik daar kom: allemaal aardige mensen waar ik een leuk gesprek mee kan hebben!
Hulde aan Teun en zijn belangrijke missie: de levenskwaliteit van mensen met dementie verhogen. Hij studeert nu Zorgethiek en beleid aan de Universiteit voor Humanistiek en toert door Nederland met zijn voorstelling Verpleeg Thuis.

Na het zien van de Amerikaanse bekroonde documentaire Alive Inside (2014) van Michael Rossato­-Bennett kon ik alleen maar denken wat een prachtig vak wij musici hebben! We zien mensen met dementie en andere aandoeningen enorm opleven na het beluisteren van muziek die in hun leven belangrijk voor ze was. In deze goed gemaakte film zien we ontroerende voorbeelden uit de praktijk. De indrukwekkende resultaten worden in gesprekken met deskundigen toegelicht, o.a. door neuroloog Oliver Sacks en muzikant Bobby McFerrin. Bekijk de film voor een paar euro op IDFA.

This is your brain on music is een boeiend boek van neurowetenschapper en musicus Daniel Levitin dat gaat over de relatie van muziek en het menselijk brein. Hoe ervaren wij muziek en waarom is het deel van ons menszijn? Waarom herkennen we een lied, ook als het een totaal andere gedaante aanneemt? Waarom en hoe worden we emotioneel geraakt door muziek? Hoe komt het dat briljante musici ons zo in vervoering brengen? Ook staat hij uitvoerig stil bij de belangrijke elementen van muziek: toonhoogte, klankkleur, toonsoort, harmonie, volume, ritme, maat en tempo, en dat is interessant voor zowel musicus als leek. Hij legt begrippen en hersenfuncties zorgvuldig uit. Inclusief tekeningen van onze hersenen, zodat je kunt zien in welke hersendelen activiteit optreedt in relatie met het luisteren of beoefenen van muziek. .

Thuis in muziek, een oefening in menselijkheid. Dit prachtige boekje van de Pools/Belgische filosofe Alicja Gescinska, gekocht in 2018 bij verschijning, nu eindelijk gelezen. Een schot in de roos! De waarde van muziek voor ons menszijn wordt hier op heldere en inspirerende wijze uiteen gezet. Over hoe muziek en kunst in het algemeen bijdragen tot de ontwikkeling van onze empathie. Over de bijzondere zingevende kracht van muziek. Dat naar muziek luisteren, écht luisteren, geen passieve, receptieve bezigheid is, maar een dialoog. En een dialoog is een middel om de ander te leren kennen, te begrijpen en met die ander mee te leven. Dat muziek maken en beluisteren bevorderlijk is voor de plasticiteit van het brein, en ons concentratievermogen en geheugen uitdaagt.

.